سمان mta مروابن

ام تی ای مروابن

سمان Mineral Trioxide Aggregate (MTA) که در ایران با نام سمان MTA مروابن (Morvabon MTA Cement) نیز شناخته می‌شود، یک ماده دندانپزشکی با پایه سیلیکات کلسیم است که به دلیل خواص بی‌نظیر بیولوژیکی و فیزیکی خود، انقلابی در درمان‌های اندودانتیک و برخی از ترمیم‌های دندانی ایجاد کرده است. این ماده با توانایی منحصربه‌فرد در ایجاد سیلینگ عالی، تحریک ترمیم بافت سخت و سازگاری زیستی بالا، به دندانپزشکان امکان می‌دهد تا درمان‌های پیچیده ریشه و ترمیم‌های حساس دندانی را با اطمینان بیشتری انجام دهند. MTA در حضور رطوبت سِت می‌شود و یک سد غیرقابل نفوذ در برابر میکروارگانیسم‌ها ایجاد می‌کند، در عین حال با بافت‌های زنده دندان و پری‌رادیکولار سازگاری بسیار خوبی دارد.

تاریخچه و منشاء MTA

MTA برای اولین بار در اوایل دهه 1990 توسط دکتر محمود ترابی‌نژاد و همکاران در دانشگاه لوما لیندا کالیفرنیا معرفی شد. هدف از توسعه این ماده، ایجاد یک سد آپیکالی قابل اعتماد در درمان آپکسیفیکاسیون دندان‌های نابالغ با آپکس باز بود. پس از تحقیقات گسترده و نتایج بالینی موفقیت‌آمیز، کاربردهای MTA به تدریج گسترش یافت و امروزه به عنوان یک ماده چندمنظوره در اندودانتیکس و دندانپزشکی ترمیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. MTA در سال 1998 موفق به دریافت تاییدیه FDA برای استفاده در انسان شد و از آن زمان به یکی از پرکاربردترین و مورد مطالعه‌ترین مواد در حوزه اندودانتیکس تبدیل شده است.

Mta مروابن

ترکیبات اصلی MTA مروابن

سمان MTA مروابن از ترکیبات پیچیده‌ای تشکیل شده است که اجزای اصلی آن عبارتند از:

• سیلیکات‌های کلسیم: شامل تری‌کلسیم سیلیکات (C3S) و دی‌کلسیم سیلیکات (C2S) که مسئول خواص اصلی سمان و تشکیل هیدروکسی آپاتیت هستند.
• آلومینات تری‌کلسیم (C3A): به میزان کمتر وجود دارد و در واکنش هیدراتاسیون نقش دارد.
• آلومینوفریت تتراکلسیم (C4AF): به میزان جزئی وجود دارد و می‌تواند بر رنگ نهایی ماده تاثیر بگذارد.
• سولفات کلسیم (گچ): به عنوان تنظیم‌کننده زمان سِت عمل می‌کند.
• اکسید بیسموت (Bi2O3): به عنوان ماده رادیواپک (مات کننده در رادیوگرافی) به MTA اضافه می‌شود تا امکان تشخیص محل قرارگیری ماده در تصاویر رادیوگرافی فراهم شود.

شایان ذکر است که MTA در دو نوع رنگ خاکستری و سفید موجود است. تفاوت اصلی بین این دو رنگ در میزان اکسیدهای آهن، آلومینیوم و منیزیم است. MTA سفید حاوی میزان کمتری از این اکسیدها است و به همین دلیل احتمال تغییر رنگ دندان در نواحی زیبایی (به ویژه دندان‌های قدامی) با استفاده از آن کمتر است. با این حال، خواص اصلی و عملکرد بالینی MTA خاکستری و سفید مشابه است.

خواص منحصربه‌فرد MTA مروابن

سمان MTA مروابن به دلیل دارا بودن خواص زیر، یک ماده ایده‌آل برای بسیاری از کاربردهای دندانپزشکی محسوب می‌شود:

• سازگاری زیستی بالا (Biocompatibility): MTA با بافت‌های زنده دندان و بافت‌های پری‌رادیکولار سازگاری بسیار خوبی دارد و واکنش‌های التهابی را به حداقل می‌رساند. مطالعات نشان داده‌اند که MTA حتی می‌تواند باعث رشد سلول‌های جدید در بافت‌های اطراف شود.
• قابلیت سیلینگ عالی (Superior Sealing Ability): MTA در حضور رطوبت سِت می‌شود و یک سد فیزیکی و شیمیایی متراکم ایجاد می‌کند که از نشت باکتری‌ها، مایعات و مواد دیگر به داخل و خارج سیستم کانال ریشه جلوگیری می‌کند. این خاصیت در موفقیت درمان‌های اندودانتیک بسیار حیاتی است.
• تحریک ترمیم بافت سخت (Hard Tissue Formation Induction): یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد MTA، توانایی آن در تحریک سلول‌های سازنده بافت سخت (مانند سمانتوبلاست‌ها و استئوبلاست‌ها) و در نتیجه تشکیل سد عاجی، پل عاجی و سمان در نواحی آسیب‌دیده یا در حال تکامل است.
• خاصیت ضد میکروبی (Antimicrobial Properties): pH بالای MTA (حدود 12.5 پس از سِت شدن) محیطی نامساعد برای رشد بسیاری از میکروارگانیسم‌های عامل عفونت‌های دندانی ایجاد می‌کند.
• عدم انقباض (Dimensional Stability): MTA پس از سِت شدن دچار انقباض نمی‌شود، که این امر به حفظ سیلینگ طولانی مدت و جلوگیری از ایجاد فضاهای خالی در اطراف ماده کمک می‌کند.
• رادیواپسیتی مناسب (Adequate Radiopacity): وجود اکسید بیسموت در ترکیب MTA باعث می‌شود که این ماده در رادیوگرافی به خوبی قابل مشاهده باشد و امکان ارزیابی دقیق محل و میزان ماده قرار داده شده را فراهم کند.
• قابلیت سِت شدن در محیط مرطوب (Setting in the Presence of Moisture): این ویژگی MTA را به یک ماده ایده‌آل برای استفاده در محیط مرطوب دهان و سیستم کانال ریشه تبدیل می‌کند، جایی که حفظ یک محیط کاملاً خشک ممکن نیست.
• تشکیل هیدروکسی آپاتیت: در تماس با مایعات بافتی، MTA می‌تواند منجر به تشکیل هیدروکسی آپاتیت در سطح خود شود که این امر می‌تواند پیوند بین ماده و بافت‌های دندانی را تقویت کند و به سیلینگ بهتر کمک کند.

کاربردهای گسترده سمان MTA مروابن در دندانپزشکی

به دلیل خواص منحصربه‌فرد ذکر شده، سمان MTA مروابن در طیف وسیعی از درمان‌های دندانپزشکی کاربرد دارد، از جمله:

1. اندودانتیکس (درمان ریشه):

• تشکیل سد آپیکالی (Apical Plug Formation) در آپکسیفیکاسیون: در دندان‌های نابالغ با آپکس باز، MTA به عنوان یک ماده ایده‌آل برای ایجاد یک سد سخت در انتهای ریشه (آپکس) استفاده می‌شود. این سد امکان پرکردن کامل و مطمئن کانال ریشه را فراهم می‌کند.
• ترمیم پرفوراسیون‌های کانال ریشه (Root Perforation Repair): MTA به دلیل قابلیت سیلینگ عالی و تحریک ترمیم بافت سخت، یک ماده موثر برای بستن پرفوراسیون‌های ایجاد شده در دیواره‌های کانال ریشه در حین درمان یا به دلیل تحلیل ریشه است.
• پرکردن انتهای ریشه در جراحی آپیکواکتومی (Root-End Filling after Apicoectomy): پس از برداشتن نوک ریشه در جراحی آپیکواکتومی، MTA به عنوان یک ماده پرکننده رتروگرید (از انتهای ریشه) برای ایجاد یک سیلینگ مطمئن استفاده می‌شود.
• درمان تحلیل داخلی ریشه (Internal Root Resorption): MTA می‌تواند برای پرکردن نواحی تحلیل داخلی ریشه استفاده شود و با ایجاد یک سد غیرقابل نفوذ، از پیشرفت تحلیل جلوگیری کند و امکان ترمیم بافت‌های اطراف را فراهم آورد.
• پالپ کپینگ مستقیم (Direct Pulp Capping): در مواردی که پالپ دندان به طور جزئی در اثر تروما یا پوسیدگی در معرض قرار گرفته است، استفاده از MTA به عنوان یک ماده پوشاننده مستقیم پالپ می‌تواند به حفظ حیات پالپ و تحریک تشکیل عاج ترمیمی کمک کند.
• پالپوتومی (Pulpotomy): در درمان دندان‌های شیری و دائمی با درگیری پالپ تاجی، برداشتن پالپ تاجی ملتهب و پوشاندن پالپ رادیکولار باقی‌مانده با MTA می‌تواند یک روش درمانی موفقیت‌آمیز باشد و از نیاز به درمان ریشه کامل جلوگیری کند.
• به عنوان یک مانع در درمان مجدد ریشه (Retreatment Barrier): در مواردی که نیاز به برداشتن مواد پرکننده قبلی از کانال ریشه و دسترسی به نواحی آپیکالی وجود دارد، MTA می‌تواند به عنوان یک مانع برای جلوگیری از خروج مواد به ناحیه پری‌اپیکال استفاده شود.

2. دندانپزشکی ترمیمی:

• به عنوان یک بیس یا لاینر در ترمیم‌های عمیق: در ترمیم‌های عمیق که نزدیک به پالپ هستند، استفاده از یک لایه نازک از MTA به عنوان بیس یا لاینر می‌تواند از پالپ در برابر تحریکات شیمیایی مواد ترمیمی محافظت کرده و تشکیل عاج ثانویه را تحریک کند.

پودر mta مروابن

نحوه استفاده از سمان MTA مروابن

استفاده از سمان MTA مروابن نیازمند دقت و رعایت دستورالعمل‌های سازنده دارد. به طور کلی مراحل استفاده به شرح زیر است:

1. آماده‌سازی: پودر MTA مروابن با مقدار مشخصی از مایع استریل (معمولاً آب مقطر یا مایع مخصوص ارائه شده توسط شرکت سازنده) مخلوط می‌شود تا یک خمیر با قوام مناسب به دست آید. نسبت پودر به مایع بسته به کاربرد و نوع MTA ممکن است متفاوت باشد.
2. اعمال: خمیر MTA آماده شده با استفاده از وسایل مخصوص حمل و قرار دادن MTA (مانند MTA Carrier یا اپلیکاتورهای ظریف) به ناحیه مورد نظر اعمال می‌شود. دقت در قرار دادن صحیح و متراکم کردن ماده بسیار مهم است.
3. زمان سِت: MTA برای سِت شدن به زمان نسبتاً طولانی‌تری نسبت به برخی دیگر از مواد دندانپزشکی نیاز دارد (معمولاً چند ساعت). در طول این مدت، ناحیه درمان باید از آلودگی و حرکت محافظت شود. برخی از انواع جدیدتر MTA با زمان سِت کوتاه‌تر نیز در دسترس هستند.
4. ترمیم نهایی: پس از سِت شدن کامل MTA، می‌توان مراحل بعدی درمان (مانند پرکردن نهایی کانال ریشه یا قرار دادن ترمیم دائمی) را انجام داد.

مزایای استفاده از سمان MTA مروابن

استفاده از سمان MTA مروابن در درمان‌های دندانپزشکی مزایای قابل توجهی دارد:

• افزایش موفقیت درمان‌های پیچیده ریشه.
• بهبود پیش‌آگهی دندان‌های با آسیب‌های جدی.
• حفظ ساختار طبیعی دندان با تحریک ترمیم بافت سخت.
• کاهش خطر نشت میکروبی و عفونت‌های ثانویه.
• سازگاری بالا با بافت‌های دهان و کاهش واکنش‌های التهابی.
• قابلیت استفاده در محیط‌های مرطوب که با بسیاری از مواد دیگر امکان‌پذیر نیست.

محدودیت‌ها و ملاحظات در استفاده از MTA مروابن

علیرغم مزایای فراوان، استفاده از MTA مروابن نیز ممکن است با برخی محدودیت‌ها و ملاحظات همراه باشد:

• زمان سِت نسبتاً طولانی: زمان سِت طولانی می‌تواند در برخی موارد، به ویژه در درمان‌های اورژانسی، یک محدودیت محسوب شود.
• مشکلات در هندلینگ: قوام خمیر MTA ممکن است کمی چسبنده و کار کردن با آن در مقایسه با برخی مواد دیگر دشوارتر باشد و نیاز به تجربه و مهارت دارد.
• احتمال تغییر رنگ دندان: به ویژه در صورت استفاده از MTA خاکستری در نواحی زیبایی، احتمال تغییر رنگ دندان در طول زمان وجود دارد. استفاده از MTA سفید می‌تواند این خطر را کاهش دهد.
• هزینه بالاتر: MTA معمولاً گران‌تر از برخی دیگر از مواد دندانپزشکی مانند کلسیم هیدروکساید است.

نتیجه‌گیری

سمان MTA مروابن به عنوان یک ماده ترمیم‌کننده و درمانی پیشرفته با خواص منحصربه‌فرد، نقش بسزایی در ارتقاء کیفیت درمان‌های اندودانتیک و برخی از ترمیم‌های دندانی ایفا می‌کند. سازگاری زیستی بالا، قابلیت سیلینگ عالی و توانایی تحریک ترمیم بافت سخت، این ماده را به یک انتخاب ارزشمند برای دندانپزشکان در مواجهه با موارد پیچیده و حساس تبدیل کرده است. با وجود برخی محدودیت‌ها، مزایای بالینی MTA آن را به یک جزء ضروری در جعبه ابزار دندانپزشکی مدرن تبدیل کرده است.